Ekonomi terimlerinin detaylarını bilmek, ekonomi haberlerini daha iyi analiz etmek ve yatırım yaparken daha iyi pozisyon almak açısından önemlidir. Bu yazımızda anlatacağımız ekonomi terimleri birçok haberde ve raporlarda geçen güncel terimlerdir. Terimlerin açıklamalarını verdikten sonra bunları yatırımsal anlamda nasıl yorumlayacağınızı da anlatacağız.
Gayri Safi Yurt İçi Hasıla
Gayri safi yurtiçi hasıla, (GSYİH) herhangi bir ülkede ilgili yılda veya dönemde üretilen tüm malların ve hizmetlerin değerini temsil etmektedir. GSYİH rakamları ile sadece ülkemizin değil birçok ülkenin genel tablosunu çıkarabilirsiniz. Genel tablo çıkarılırken bu rakamın son 5 ile 10 yıllık değerine bakmak yeterlidir.
Son 10 yılda bu rakam giderek artıyorsa bu o ülkenin ekonomik anlamda büyüdüğünü kanıtlamaktadır. Diğer yandan, bu rakam giderek azalıyorsa ülke bir resesyon içerisindedir veya küçülmeye doğru gidiyordur. Bu rakamdan yola çıkarak ülkelerin sağladığı kazançları görebileceğiniz gibi büyüme rakamlarını da görebilirsiniz.
Yatırım penceresinden bakarsak, ABD’de bu rakam giderek artıyorsa bu ülkede yer alan şirketlerinde büyüdüğü anlamına gelir. Bu rakamların arttığı ülkelerde faaliyet gösteren şirketlerin hisse senetlerindeki artış diğer ülkelere oranla çok daha fazla olacaktır.
Bu yıl ülkemiz resesyon içerisinde ve ekonomik bir daralma yaşamakta. Bu grafikten de görülebileceği gibi son dönem – %2,5 olarak görülüyor. Sadece bu grafikten bile ülkemizin içerisinde olduğu buhran görülebilir.
TÜFE
Tüketici fiyat endeksi (TÜFE), ülkelerin halklarının satın aldığı ürünlerin ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişikliği ölçmektedir. TÜFE bir nevi enflasyonu temsil eden bir veridir. Enflasyon hesaplanırken tüm ürünler hesaplansa da TÜFE’de sadece halkın aldığı ürünler üzerinden bir hesaplama yapılır.
TÜFE’nin yıllara göre artış göstermesi o ülkede enflasyonun arttığı anlamına gelmektedir. Enflasyonun artışı ise faiz oranlarını etkilemektedir. Ülkemizde TÜFE, Enflasyon ve Faiz oranlarının giderek artması da bu terimler arasındaki ilişkiyi kanıtlamaktadır. TÜFE’nin giderek arttığı ülkelerin yatırım alma olasılığı da düşüktür.
İstihdam Verileri
İstihdam oranları bir ülkenin ekonomik durumunu gösteren diğer bir göstergedir. Örneğin, ABD ve Almanya gibi gelişmiş ülkelerde istihdam oranları %4 ile %3,2 iken bu oran ülkemizde %12 civarındadır.
İstihdam oranı arttıkça ülkede yaşayan halkın alım gücü de bu oranda artar. Bir yatırımcı, istihdam oranı düşük bir ülkeye gidip de yatırım yapmak istemez çünkü bu ülkenin halkına mal satma olasılığı düşüktür.
İşsizlik oranının giderek artması ülkenin bir ekonomik buhran içerisinde olduğunun kanıtıdır. İstihdam oranında düşüş yaşandığında GSYİH rakamlarında da azalma meydana gelecektir.
PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi)
PMI verileri, anketlerle ölçülen verilerdir ve aylık olarak bir ülkede faaliyet gösteren şirketlerin aldıkları mal ve hizmetleri göstermektedir. Bu gösterge, bir ülkenin büyüme oranını en iyi gösteren verilerin başında gelmektedir.
Yukarıdaki verilerin hepsi devletimizin bir kurumu olan TÜİK tarafından verildiği için bu verilerde oynama yapılabilir. PMI verileri ise bağımsız kuruluşlar tarafından ölçüldüğü için diğer verilere oranla çok daha güvenilirdir.
Merkez Bankası Kararları
Her ülkenin bir merkez bankası bulunmaktadır ve bu kuruluşlar ülkelerin ekonomi politikalarında etkin rol oynarlar. Merkez bankaları, ülkenin para politikasını ve gelecekteki ekonomik eylemlerini de dizayn etmektedir.
Yatırımcı açısından bakarsak, Merkez Bankasının faiz arttırma veya azaltma kararı yatırımcıların kaderini değiştirmektedir. Örneğin, ülkemizde yaşanan döviz sıkıntısı sebebiyle MB sürekli olarak faiz arttırımına gitmiştir. Artan faiz oranları ise enflasyonu tetiklemiştir. Dövizin ateşi kısmende olsa söndürülse de artan faiz oranları sebebiyle insanlar paralarını risksiz bir yatırım aracı olan faizde kullanmaya başlamıştır. Faiz araçlarında artan paralar sebebiyle ülkemizde nakit sıkıntısı baş göstermiştir.
ABD Merkez Bankası, Avrupa Merkez Bankası ve Japonya Merkez Bankası gibi kuruluşlar en önemli kuruluşlar arasındadır. Bu bankalar aylık olarak raporlar ve bültenler yayınlamaktadır. Yurt dışındaki şirketlere yatırım yapmak istiyorsanız bu bankaların raporlarını dikkatlice incelemelisiniz.
Bu yazımızda açıkladığımız PMI, TÜFE, GSYİH, İstihdam Göstergeleri ve Merkez Bankaları kararları bir ülkenin genel haritasını çıkartmak için yeterlidir. Bu verilerin genel bir tablo çizdiğini unutmamakta fayda var çünkü ekonomi çok derin bir konudur ve 5 terimle çözümlenebilecek kadar basit değildir.
