Genç nüfusta işsizlik oranı %23 iken genelde işsizlik oranı %11,6. Bu oranın son 19 ayın zirvesine çıkması ise yaşanan ekonomik sıkıntının en önemli göstergesidir. İşsizlik oranı Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde yüksekken, Almanya ve ABD gibi gelişmiş ülkelerde bu oran %5’in altındadır.
ABD’li bir ekonomi profesörü Carrie Kerekes’in yayınladığı rapora göre işsizlik sorunlarının temel sebebi; kişilerin iş bulabilmek için yeterliliğe sahip olmaması, yanlış uygulanan devlet politikaları ve ekonomik belirsizliklerdir.
İşveren Talepleri
Ülkemizde devlet dairelerinde iş bulmak giderek zorlaşmaktadır. Birçok bakanlık ve kurum sürekli olarak yeni memur ilanları verse de açılan kadrolar, başvuran kişi sayısına oranla çok düşüktür. Örneğin, 2019 yılının başında bir belediyenin 30 kişilik kadrosuna başvuran kişi sayısı 3000’ün üzerindeydi.
Özel sektörde durum pekte farklı değil. İşverenler; yabancı dil, tecrübe ve askerlik şartını neredeyse her iş ilanında aramaktadır. Yabancı dil birçok işte kullanılmasa da firmalar tarafından şart koşuluyor. Diğer yandan, özel sektörün sunduğu şartlar birçok üniversite mezunu tarafından uygun karşılanmıyor. Asgari ücrete son yıl 400 TL zam yapılsa da asgari ücretle İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirlerde yaşamak oldukça zor. Bu sebeple birçok üniversite mezunu büyük şehirlere iş aramak için gelmiyor.
Tecrübe şartı ise birçok mezun tarafından karşılanamıyor. Üniversite mezunları işverenlerin uzun süreli tecrübe şartlarını karşılayamadığı için asgari ücretin altında çalışmak zorunda kalıyor. Bu durumda işsizlik oranını arttıran bir diğer sebep.
Üniversitelerin Yetersiz Olması
Son 10 yılda açılan üniversite sayısı oldukça fazla. Üniversite sınavında ilk 500.000’e giremeyen bir öğrenci bile 4 yıllık bir fakülte kazanıp lisans mezunu olabiliyor. İşveren tarafında ise bu kadar fazla istihdam oranı olmadığı için mezunlar işsiz kalıyor.
Üniversitelerin fazla olması niteliksiz eğitimi de beraberinde getiriyor. Birçok üniversitede yabancı dil eğitimin seviyesi yetersiz. Eğitim ise teorik bilgilere dayanıyor. Mezunlar diploma sahibi olsalar bile üniversitede aldıkları eğitim iş hayatında pek işlerine yaramamakta.
Ekonomik Belirsizlikler
Son 5 yılda ülkemizde ortalama her yıl seçim süreci yaşanıyor. Her seçim öncesi ise işverenler ve iş adamları seçime kadar olan sürede üretimlerini ve yatırımlarını durduruyor. Bu durgunluk ise ekonomik belirsizliklere sebep oluyor.
Yatırımların durması, istihdam oranlarının azalmasına sebep oluyor. Yabancı yatırım noktasında da son 5 yılda büyük belirsizlikler söz konusu. Yaşanan siyasi sıkıntılar ve ülkede yaşanan anormal olaylar sebebiyle birçok yatırımcı ülkemizde ticaret yapmak istemiyor. Yine bu durum istihdam oranlarını azaltan önemli bir sebep.
Devletin Yanlış Uygulamaları
Vergilendirme noktasındaki sorunlar ülkemizin en büyük problemi. İşletme sahipleri yüksek sigorta ve vergi maliyeti sebebiyle işçilerin maliyetlerini karşılayamıyor. Bu noktada da işletme sahipleri ek istihdam açmıyorlar.
Asgari ücrete bir yılda 400 TL zam gelmesi çalışanlar tarafından beğenilen bir karar olsa da durum işveren tarafında yanlış bir karar olarak karşılandı. 500 kişi çalıştıran bir işverenin yeni ücretle aylık cebinden çıkan ek tutar 200.000 TL. Bu tutarı karşılamakta zorlanan işverenler ise var olan çalışanlarını işten çıkarmak zorunda kalıyor.
Toparlamak gerekirse, işveren taleplerinin fazla olması, asgari ücretin yetersizliği, yanlış devlet politikaları ve ekonomik belirsizlikler sebebiyle işsizlik oranı giderek artıyor.
